فوتبال لیبرال‌ترین ورزش است!
مجید خاتونی مدیر انجمن جامعه، ورزش و فرهنگ ایران درباره دلایل چرایی نقش آفرینی والیبال به جای فوتبال برای دادن شادی و نشاط به مردم ایران گفت: به طور کلی تفاوت‌های این دو رشته را در ایران می‌توانیم از منظر هستی شناسی، وجهه صنعتی و تجاری، تاریخچه اجتماعی و مدیریت اصولی مورد بحث و واکاوی قرار دهیم. فوتبال یکی از لیبرال‌ترین رشته‌های ورزشی ابداع شده دنیای مدرن است.
فوتبال مثل زندگی
از طرفی دیگر یک مسابقه فوتبال خیلی به زندگی انسان‌ها شباهت دارد و حیات فردی و اجتماعی انسان را تداعی می‌کند؛ غم، شادی، پیروزی، تلاش، ناامیدی و امید در آن به چشم می‌آید. درست مانند لحظات مختلف زندگی انسان‌ها که آمیخته با این احساسات است. در حالی که والیبال ورزشی بسته‌تر و پیش‌بینی پذیرتر است و به نسبت فوتبال صحنه‌های آن کمتر زندگی انسان‌ها را تداعی می‌کند. در این ورزش به دلیل محدودیت‌های محیطی و فنی، رفتار ورزشکاران خیلی پیچیده نیست و اغلب مشخص است.
فوتبال پدیده‌ای چند وجهی
از طرف دیگر دلایل اقتصادی را باید مدنظر قرار داد. فوتبال پیشرفته امروز با گردش مالی عظیمی که دارد، خود را از میدان ورزش جدا شده و با سایر صنایع رقابت می‌کند. فوتبال با پیوند تنگاتنگ با رسانه به یک پدیده چند وجهی تبدیل شده و حتی با دیگر صنایع تعامل، اشتراکات و همکاری زیادی پیدا کرده مانند صنعت سرگرمی، فیلم و مد و…. امروز کارکردها و مخاطبان فوتبال فراتر از یک ورزش هستند.
بودجه زیاد برای فوتبال
فوتبال در حیات اجتماعی ایرانیان جایگاه خاصی پیدا کرده که می‌تواند علتی بر توجه و هزینه‌های بیشتر نسبت به بقیه رشته‌های ورزشی باشد. بنابراین عمده بودجه مصرفی ورزش به فوتبال اختصاص داده می‌شود. اما دلیل دیگر تفاوت‌های این دو ورزش به تاریخچه محبوبیت اجتماعی آنها در کشورمان هم بر‌می‌گردد. فوتبال از حدود دهه ۵۰ با تیم‌های باشگاهی پرطرفدار و افتخارات بین‌المللی تیم ملی قرابت زیادی با جامعه ایرانی پیدا کرد و زودتر وارد زندگی ایرانی‌ها شد.
والیبال خاصیت نشاط افزایی دارد
جامعه شناس ورزشی معتقد است والیبال به ایرانی‌ها اعتماد به نفس می‌دهد: «والیبال در سطح جهانی و کلاس بالاتری حضور دارد و خود این موضوع به ایرانیان غرور و اعتماد به نفس می‌دهد. والیبال ایران جزو کشورهایی است که برای قرار گرفتن بر قله‌های برتر دنیا رقابت می‌کند. اما عمده افتخارات فوتبال در سطح قاره آسیا است و نهایت آن صعود به
جام جهانی بوده. در حالی که والیبال یک کلاس بالاتر است.»
شادی آفرینی والیبال با دستاوردهایش
فوتبال در سال‌های اخیر روند نزولی به خود گرفته و در رضایتمندی هواداران خوب عمل نکرده، اما والیبال در لیگ ملت‌ها، رقابت‌های قاره‌ای و حتی باشگاه‌های جهان موفق بوده و دستاوردهای قابل توجهی داشته است. دستاوردهای یک دهه اخیر والیبال آن را به تالار رشته‌های افتخارآفرین ورزش ایران اضافه کرده است. والیبال در گذشته دور این قدرت و جایگاه را نداشت و در فرآیند کاملاً برنامه‌ریزی شده به جمع رشته‌های شادی افزا پیوسته طوری که امروز بسیاری از مردم طرفدار والیبال هستند و پیگیر لیگ و اخبار ستاره‌هایش.
تابو شکنی والیبال
در واقع پیشرفت والیبال ایران نتیجه مدیریت اصولی، سرمایه‌گذاری و آینده نگری است. والیبالی که روزگاری کمتر کسی فکر می‌کرد در عرصه‌های بین‌المللی با صلابت و اقتدار حاضر شود و سری بین سرها درآورد، تابوشکنی کرد و روی باور غالب عدم موفقیت ایرانی‌ها در رشته ورزش‌های گروهی خط قرمز کشید.
این رشته در ورزش ایران زمانی طغیان کرد و جریان تازه‌ای را پدید آورد که پیش از آن کمتر کسی آن را باور داشت. در واقع اعتبار والیبال ایران جلو‌‌ه‌ای از کار گروهی و اتحاد نیروها با یک مدیریت هوشمند است.
رسوخ دلالیسم در فوتبال
ببینید به طور کلی فوتبال و والیبال در دو ریل متفاوت از هم قرار گرفته‌اند؛ یکی رو به جلو و در فکر فتح قله‌های آینده و دیگری با نگاه به عقب و در حسرت افتخارات گذشته. فوتبال به رغم برخورداری از ظرفیت‌های مختلف به دلیل مدیریت لجام گسیخته و دوری از تحولات علمی و فنی روز و کم شدن استقلال خود، حتی در سطح قاره‌ای هم دچار تزلزل شده است. فوتبال به دلیل قدرت نفوذ اجتماعی‌اش، تهدید‌پذیر و آسیب‌پذیر‌تر است. فوتبال آغشته به سیاست از بیرون و دلالیسم سیاه از درون، آن اقتدار قبل را ندارد و در یک دهه اخیر ( جز دو سه سالی که از سکه افتاده بود) این ورزش والیبال بوده که چشم و چراغ ورزش ایران بوده است.
ولاسکو سکاندار والیبال شد، کی‌روش نه
من موافقم که یکی از دلایل پیشرفت والیبال انتخاب مربیان خارجی و تأثیر آنها در ارتقای سطح والیبال ایران بوده است. در واقع برای ولاسکو بستر فراهم‌تر بود. یعنی یک متخصص حرفه‌ای در زمان مناسب و جایگاه مناسب به کار گرفته شد. او با حضور در ایران، سکاندار والیبال ایران شد. کی‌روش اما به رغم اینکه مربی بزرگی بود، این بستر برایش فراهم نبود. آنها یک تفاوت عمده دیگر هم داشتند؛ کی‌روش تنها سرمربی تیم ملی فوتبال ایران بود اما ولاسکو سکاندار والیبال ایران بود.
فرماندهی کی‌روش در میدان حاشیه
معتقدم مدیران فدراسیون نتوانستند از تمام ظرفیت‌های دانشی کی‌روش برای پیشرفت فوتبال ایران استفاده کنند و تنها به صعود به جام جهانی اکتفا کردند. از نگاهی دیگر بیشتر به جای توسعه فوتبال ایران دنبال ویترین‌آرایی با یک برند بین‌المللی بودند. به بیان ساده‌تر دانش و تجربه کی‌روش در خدمت بخش‌های اصلی و زیرساختی فوتبال ایران قرار نگرفت و حتی در مواقعی کی‌روش در میدان حاشیه فرماندهی می‌کرد.شاید بهتر است ولاسکو با مربیانی چون زدرادو رایکوف و آلن راجرز که در گذشته در فوتبال کشورمان بودند، قیاس شود. مربیانی که تأثیر زیادی بر DNA فوتبال ایران گذاشتند و از جهاتی نقشی مشابه ولاسکو را در آن زمان بر عهده داشتند که فوتبال ایران را به سمت کلاس جهانی هدایت کردند.
فدراسیون والیبال سال‌ها مین روبی کرد
موفقیت در ورزش تک وجهی نیست بلکه حاصل اتحاد نیروها و تجمیع عوامل مختلف است. در اینجا نباید دچار سندرم منجی خارجی شویم. چرا که یک مربی جزئی از اجزای موفقیت به شمار می‌آید که وظیفه و نقش مهمی بر دوش دارد. نقش فدراسیون در موفقیت ولاسکو برای رنسانسی که در والیبال به راه انداخت، حائز اهمیت است. فدراسیون والیبال اصطلاحاً سال‌ها مین روبی کرد و با توسعه زیرساخت‌ها مسیر را هموار کرد. اگر همان طور که ولاسکو ارزش افزوده‌ای را به والیبال اضافه کرد، کی‌روش هم باتوجه به زمان نسبتاً زیاد حضورش در ایران، به فوتبال اضافه می‌کرد حالا شرایط فوتبال ملی ما فرق می‌کرد.
دلالیسم سیاه
فوتبال دارای دیوارهای کریستالی است که رسانه‌ها و علاقه‌مندان به ورزش جریان‌ها و اخبار درون آن را رصد می‌کنند. فساد جزء بزرگترین عوامل و موانع پیشرفت جوامع است. هر چقدر فساد بیشتر شود، میزان پیشرفت و توسعه هم کم می‌شود.
یکی از عواملی که فوتبال ایران نتوانست در مسیر توسعه با شتاب مناسب حرکت کند، وجود دلالیسم ، آن هم از نوع سیاه است. دلالیسم سیاه جریانی شبکه‌ای است که با کمترین نظارت و برخورد بر اداره و روند پیشرفت فوتبال تأثیرگذار است و حتی در مواقعی تصویر تیره و کدری از فوتبال را در اذهان مردم به جا می‌گذارد.
فرهنگ، مکمل ورزش حرفه‌ای
خشونت و بداخلاقی در ورزش تأثیر زیادی بر اعتبار برند، خشنودسازی مخاطبان و حامی‌پروری آن دارد. امروز احترام و رعایت کدهای اخلاقی در ورزش یک اصل و تکلیف همگانی است. اما این بخش در ورزش ما بشدت آسیب دیده است. در حالی که فرهنگ مکمل ورزش حرفه‌ای است، اما از آن غافل بوده‌ایم و یا خیلی ساده به آن نگاه کرده‌ایم.
هشدار به والیبال
خشونت هنوز با والیبال عجین نشده، شاید به ندرت و به صورت موردی آن را ببینیم. البته اگر در سایر رشته‌ها از جمله والیبال مدیریت فرهنگی را به شیوه اصولی و تخصصی اعمال نکنیم، بعید نیست خشونت هم در والیبال حاد شود.
